Nowa strona 1
DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA
Preambuła
Zważywszy, że uznanie przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw
wszystkich członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości i
pokoju świata,
Zważywszy, że nieposzanowanie i nieprzestrzeganie praw człowieka doprowadziło do
aktów barbarzyństwa, które wstrząsnęły sumieniem ludzkości, i że ogłoszono
uroczyście jako najwznioślejszy cel ludzkości dążenie do zbudowania takiego
świata, w którym ludzie korzystać będą z wolności słowa i przekonań oraz z
wolności od strachu i nędzy,
Zważywszy, że konieczne jest zawarowanie praw człowieka przepisami prawa, aby
nie musiał - doprowadzony do ostateczności - uciekać się do buntu przeciw
tyranii i uciskowi,
Zważywszy, że konieczne jest popieranie rozwoju przyjaznych stosunków między
narodami,
Zważywszy, że Narody Zjednoczone w przyjętej przez siebie Karcie potwierdziły
wiarę w podstawowe prawa człowieka, godność i wartość jednostki oraz w
równouprawnienie mężczyzn i kobiet, a także wyraziły wolę popierania postępu
społecznego i poprawy warunków życia w większej wolności,
Zważywszy, że Państwa Członkowskie podjęły się we współpracy z Organizacją
Narodów Zjednoczonych zapewnić powszechne poszanowanie i przestrzeganie praw
człowieka i podstawowych wolności,
Zważywszy, że jednakowe rozumienie tych praw i wolności ma olbrzymie znaczenie
dla ich pełnej realizacji,
Przeto zgromadzenie ogólne ogłasza uroczyście niniejszą Powszechną Deklarację
Praw Człowieka jako wspólny najwyższy cel wszystkich ludów i wszystkich narodów,
aby wszyscy ludzie i wszystkie organy społeczeństwa - mając stale w pamięci
niniejszą Deklarację - dążyły w drodze nauczania i wychowywania do rozwijania i
poszanowania tych praw i wolności i aby zapewniły za pomocą postępowych środków
o zasięgu krajowym i międzynarodowym powszechne i skuteczne uznanie i stosowanie
tej Deklaracji zarówno wśród narodów Państw Członkowskich, jak i wśród narodów
zamieszkujących obszary podległe ich władzy.
Artykuł 1
Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw.
Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem oraz powinni postępować w stosunku do
siebie wzajemnie w duchu braterstwa.
Artykuł 2
Każdy człowiek posiada wszystkie prawa i wolności zawarte w niniejszej
Deklaracji bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, koloru, płci, języka,
wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości, pochodzenia społecznego,
majątku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu. Nie wolno czynić żadnej
różnicy w zależności od sytuacji politycznej, prawnej lub międzynarodowej kraju
lub obszaru, do którego dana osoba przynależy, bez względu na to, czy dany kraj
lub obszar jest niepodległy, czy też podlega systemowi powiernictwa, nie rządzi
się samodzielnie lub jest w jakikolwiek sposób ograniczony w swej
niepodległości.
Artykuł 3
Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby.
Artykuł 4
Nie
wolno nikogo czynić niewolnikiem ani nakładać na nikogo służebności;
niewolnictwo i handel niewolnikami są zakazane we wszystkich swych postaciach.
Artykuł 5
Nie
wolno nikogo torturować ani karać lub traktować w sposób okrutny, nieludzki lub
poniżający.
Artykuł 6
Każdy człowiek ma prawo do uznawania wszędzie swojej osobowości prawnej.
Artykuł 7
Wszyscy są równi wobec prawa i mają prawo, bez jakiejkolwiek różnicy, do
jednakowej ochrony prawnej. Wszyscy mają prawo do jednakowej ochrony przed
jakąkolwiek dyskryminacją będącą pogwałceniem niniejszej Deklaracji i przed
jakimkolwiek narażeniem na taką dyskryminację.
Artykuł 8
Każdy człowiek ma prawo do skutecznego odwoływania się do kompetentnych sądów
krajowych przeciw czynom stanowiącym pogwałcenie podstawowych praw przyznanych
mu przez konstytucję lub przez prawo.
Artykuł 9
Nikogo nie wolno samowolnie aresztować, zatrzymać lub wygnać z kraju.
Artykuł 10
Każdy człowiek ma na warunkach całkowitej równości prawo, aby przy rozstrzyganiu
o jego prawach i zobowiązaniach lub o zasadności wysuwanego przeciw niemu
oskarżenia o popełnienie przestępstwa, być wysłuchanym sprawiedliwie i
publicznie przez niezależny i bezstronny sąd.
Artykuł 11
Każdy człowiek oskarżony o popełnienie przestępstwa ma prawo, aby uznawano go za
niewinnego dopóty, dopóki nie udowodni mu się winy zgodnie z prawem podczas
publicznego procesu, w którym zapewniono mu wszystkie konieczne środki obrony.
Nikt nie może być skazany za przestępstwo z powodu działania lub zaniechania nie
stanowiącego w chwili jego dokonania przestępstwa według prawa krajowego lub
międzynarodowego. Nie wolno także wymierzać kary wyższej niż ta, która była
przewidziana w chwili popełnienia przestępstwa.
Artykuł 12
Nie
wolno ingerować samowolnie w czyjekolwiek życie prywatne, rodzinne, domowe, ani
w jego korespondencję, ani też uwłaczać jego honorowi lub dobremu imieniu. Każdy
człowiek ma prawo do ochrony prawnej przeciwko takiej ingerencji lub uwłaczaniu.
Artykuł 13
Każdy człowiek ma prawo swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania
w granicach każdego państwa.
Każdy człowiek ma prawo opuścić jakikolwiek kraj, włączając w to swój własny, i
powrócić do swego kraju.
Artykuł 14
Każdy człowiek ma prawo ubiegać się o azyl i korzystać z niego w innym kraju w
razie prześladowania.
Nie
można powoływać się na to prawo w przypadku ścigania wszczętego rzeczywiście z
powodu popełnienia przestępstwa pospolitego lub czynu sprzecznego z celami i
zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 15
Każdy człowiek ma prawo do posiadania obywatelstwa.
Nie wolno nikogo pozbawiać samowolnie obywatelstwa ani nikomu odmawiać prawa do
zmiany obywatelstwa.
Artykuł 16
Mężczyźni i kobiety, bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, narodowości lub
wyznania, mają prawo po osiągnięciu pełnoletniości do zawarcia małżeństwa i
założenia rodziny. Mają oni równe prawa w odniesieniu do zawierania małżeństwa,
podczas jego trwania i po jego ustaniu.
Małżeństwo powinno być zawarte tylko przy dobrowolnej zgodzie przyszłych
małżonków.
Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony
ze strony społeczeństwa i Państwa.
Artykuł 17
Każdy człowiek, zarówno sam jak i wespół z innymi, ma prawo do posiadania
własności.
Nie
wolno nikogo samowolnie pozbawiać jego własności.
Artykuł 18
Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to
obejmuje swobodę zmiany wyznania lub wiary oraz swobodę głoszenia swego wyznania
lub wiary bądź indywidualnie, bądź wespół z innymi ludźmi, publicznie i
prywatnie, poprzez nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i przestrzeganie
obyczajów.
Artykuł 19
Każdy człowiek ma prawo do wolności opinii i do jej wyrażania; prawo to obejmuje
swobodę posiadania niezależnej opinii, poszukiwania, otrzymywania i
rozpowszechniania informacji i poglądów wszelkimi środkami, bez względu na
granice.
Artykuł 20
Każdy człowiek ma prawo do spokojnego zgromadzania i stowarzyszania się.
Nikogo nie można zmuszać do przynależności do jakiegokolwiek ugrupowania.
Artykuł 21
Każdy człowiek ma prawo do uczestniczenia w rządzeniu swym krajem bezpośrednio
lub poprzez swobodnie wybranych przedstawicieli.
Każdy człowiek ma prawo równego dostępu do służby publicznej w swoim kraju.
Wola ludu jest podstawą władzy rządu; wola ta wyraża się w przeprowadzanych
okresowo rzetelnych wyborach, opartych na zasadzie powszechności, równości i
tajności, lub na innej równorzędnej procedurze, zapewniającej wolność wyborów.
Artykuł 22
Każdy człowiek ma, jako członek społeczeństwa, prawo do ubezpieczeń społecznych;
ma również prawo do urzeczywistniania - poprzez wspólny wysiłek narodu i
współpracę międzynarodową oraz zgodnie z organizacją i zasobami każdego Państwa
- swych praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, niezbędnych dla poczucia
godności i swobodnego rozwoju osobowości.
Artykuł 23
Każdy człowiek ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru miejsca pracy, do
odpowiednich i zadowalających warunków pracy oraz do ochrony przed bezrobociem.
Każdy człowiek, bez względu na jakiekolwiek różnice, ma prawo do równej płacy za
równą pracę.
Każdy pracujący ma prawo do odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia,
zapewniającego jemu i jego rodzinie egzystencję odpowiadające godności ludzkiej
i uzupełnianego w razie potrzeby innymi środkami pomocy społecznej.
Każdy człowiek ma prawo do tworzenia związków zawodowych i do przystępowania do
związków zawodowych dla ochrony swych interesów.
Artykuł 24
Każdy człowiek ma prawo do wypoczynku, w tym do rozsądnego ograniczenia godzin
pracy i okresowych urlopów płatnych.
Artykuł 25
Każdy człowiek ma prawo do poziomu życia zapewniającego zdrowie i dobrobyt jemu
i jego rodziny, w tym do wyżywienia, odzieży, mieszkania, opieki lekarskiej i
koniecznych świadczeń społecznych, oraz prawo do poczucia bezpieczeństwa w
przypadku bezrobocia, choroby, kalectwa, wdowieństwa, starości lub utraty
środków do życia w inny sposób od niego niezależny.
Matka i dziecko mają prawo do specjalnej opieki i pomocy. Wszystkie dzieci,
zarówno małżeńskie jak i pozamałżeńskie, korzystają z jednakowej ochrony
społecznej.
Artykuł 26
Każdy człowiek ma prawo do nauki. Nauka będzie bezpłatna, przynajmniej na
szczeblu podstawowym. Nauka podstawowa będzie obowiązkowa. Oświata techniczna i
zawodowa będzie powszechnie dostępna, a studia wyższe będą dostępne dla
wszystkich na równych zasadach w zależności od uzdolnień.
Nauczanie będzie ukierunkowane na pełen rozwój osobowości ludzkiej i umocnienie
poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności. Będzie ono krzewić wzajemne
zrozumienie, tolerancję i przyjaźń między wszystkimi narodami, grupami rasowymi
i religiami, a także wspierać działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych
zmierzającą do utrzymania pokoju.
Rodzice maję prawo pierwszeństwa w wyborze rodzaju nauczania, którym objęte będą
ich dzieci.
Artykuł 27
Każdy człowiek ma prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym swojej
społeczności, do korzystania ze zdobyczy kultury, do uczestniczenia w postępie
nauki i do korzystania z jej dobrodziejstw.
Każdy człowiek ma prawo do ochrony moralnych i materialnych korzyści
wynikających z jakiejkolwiek jego działalności naukowej, literackiej lub
artystycznej.
Artykuł 28
Każdy człowiek ma prawo do takiego porządku społecznego i międzynarodowego, w
którym prawa i wolności zawarte w niniejszej Deklaracji mogą być w pełni
realizowane.
Artykuł 29
Każdy człowiek ma obowiązki wobec społeczeństwa, bez którego niemożliwy jest
swobodny i pełny rozwój jego osobowości.
W
korzystaniu ze swoich praw i wolności każdy człowiek podlega jedynie takim
ograniczeniom, które są ustalone przez prawo wyłącznie w celu zapewnienia
właściwego uznania i poszanowania praw i wolności innych i w celu uczynienia
zadość słusznym wymogom moralności, porządku publicznego i powszechnego
dobrobytu w demokratycznym społeczeństwie.
Te
prawa i wolności nie mogą w żadnym przypadku być egzekwowane w sposób sprzeczny
z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 30
Żadnego z postanowień niniejszej Deklaracji nie można rozumieć jako
udzielającego jakiemukolwiek Państwu, grupie lub osobie jakiegokolwiek prawa do
podejmowania działalności lub wydawania aktów zmierzających do podważenia
któregokolwiek z praw i wolności zawartych w niniejszej Deklaracji.
|